Chung sức xây dựng nông thôn mới: Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nông thôn

Đẩy mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn, giải quyết việc làm và chuyển dịch nhanh cơ cấu lao động nông thôn… là một trong những nội dung của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016 – 2020.

Sau 10 năm thực hiện Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn (theo Quyết định 1956/QĐ-TTg), các địa phương đã tích cực triển khai các lớp đào tạo nghề cho lao động nông thôn và đạt được những kết quả khả quan. Điều này cho thấy, việc triển khai Đề án là việc làm đúng đắn, có ý nghĩa lớn trong việc góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động, thực hiện có hiệu quả công tác xóa đói giảm nghèo và các mục tiêu xây dựng nông thôn mới.

Lao động nông thôn xã Thượng Hiền, Kiến Xương học nghề mây tre đan. Ảnh: Thế Duyệt/TTXVN

Nhận thức của người dân dần chuyển biến

Ông Đào Văn Tiến, Vụ trưởng vụ Đào tạo thường xuyên, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội) nhận định: Sau 10 năm triển khai thực hiện Đề án Đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo Quyết định số 1956/QĐ-TTg (Đề án 1956), nhận thức của cán bộ, đảng viên, người dân về dạy nghề, phát triển nhân lực nông thôn nhìn chung có sự chuyển biến tích cực. Số người đăng ký học nghề hàng năm đều tăng. Người dân có sự nhận thức sâu sắc hơn về nghề nghiệp, từ chỗ học theo phong trào, học để nhận tiền hỗ trợ, học chỉ để biết, chuyển sang học nghề để tìm việc làm, chuyển đổi nghề nghiệp; học nghề để nắm vững khoa học kỹ thuật, ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp, cho năng suất thu nhập cao hơn.

Các địa phương ngày càng chủ động hơn trong việc xây dựng kế hoạch đào tạo nghề hàng năm, gắn đào tạo nghề với quy hoạch phát triển sản xuất, quy hoạch xây dựng nông thôn mới tại địa phương. Hoạt động đào tạo nghề cho nông dân, lao động nông thôn không chỉ huy động các cơ sở đào tạo nghề, còn thu hút được các nhà khoa học của các viện nghiên cứu, trường (trung cấp, cao đẳng, đại học), lao động kỹ thuật từ các doanh nghiệp, nghệ nhân, người có tay nghề cao trong các làng nghề tham gia giảng dạy. Một số doanh nghiệp, hợp tác xã bước đầu đã quan tâm, hợp tác với các cơ sở đào tạo để xây dựng giáo trình, hỗ trợ địa bàn thực tập, tuyển dụng học viên sau khóa học.

Theo số liệu của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, hết tháng 9/2019, cả nước đã có trên 9,2 triệu lao động nông thôn được học nghề các trình độ, trong đó 5,3 triệu người được hỗ trợ đào tạo trình độ sơ cấp, đào tạo dưới 3 tháng theo chính sách của Đề án 1956. Ước thực hiện đến hết năm 2019, khoảng 9,6 triệu lao động nông thôn được học nghề các cấp trình độ, đạt 87% mục tiêu của Đề án (11,03 triệu người). Sau học nghề, số người có việc làm mới hoặc tiếp tục làm nghề cũ nhưng có năng suất, thu nhập cao hơn đạt 80,4%.

Theo thống kê của các địa phương, gần 350.000 hộ nghèo có người tham gia học nghề đã có việc làm, thoát nghèo, chiếm 61,5% số người nghèo tham gia học nghề. Gần 300.000 hộ có người tham gia học nghề, có việc làm, thu nhập cao hơn mức thu nhập bình quân tại địa phương, trở thành hộ có thu nhập khá. Gần 200.000 người sau học nghề đã thành lập tổ hợp tác, doanh nghiệp, hợp tác xã. Nhiều mô hình đào tạo nghề có hiệu quả, gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp, thực hiện mỗi làng một sản phẩm, thực hiện tiêu chí xã nông thôn mới, huyện nông thôn mới. Nhận thức của người dân về học nghề có sự chuyển biến căn bản, từ chỗ tham gia học nghề để được hỗ trợ tiền ăn, học, chuyển sang học nghề để nắm bắt khoa học, kỹ thuật áp dụng vào sản xuất, để có kiến thức, kỹ năng tìm được việc làm có thu nhập cao, làm giàu và giảm nghèo bền vững.

Kết quả trên đã góp phần thực hiện các tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới như: Nâng tỷ lao động qua đào tạo từ 28% năm 2009 lên 59,5% cuối quý I/2019; vượt chỉ tiêu chung về tỷ lệ lao động có việc làm qua đào tạo của cả nước và vùng Bắc Trung bộ Duyên hải miền Trung trong xây dựng nông thôn mới 19,5%; vượt chỉ tiêu lao động có việc làm qua đào tạo ở hai vùng phát triển nhất (Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ) 35%, ở 3 vùng còn lại (Trung du miền núi phía Bắc, Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long) là 15%. Việc thực hiện chuyển dịch cơ cấu lao động xã hội còn khoảng 35,4% cuối quý I/2019. Năng suất lao động đạt 102,2 triệu đồng; nâng năng suất lao động trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp, thủy sản lên 39,8 triệu đồng năm 2018.

Huy động các nguồn lực

Triển khai Quyết định số 1956/QĐ-TTg, năm 2010, UBND tỉnh Khánh Hòa đã phê duyệt đề án Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020 (tiếp tục bổ sung năm 2013). Một số mô hình điển hình được các cấp, các ngành trong tỉnh thực hiện như: “Đào tạo và cấp chứng chỉ nghề thuyền trưởng, máy trưởng nghiệp vụ thuyền viên, thợ máy tàu cá tỉnh Khánh Hòa”, “Dạy nghề nuôi gà thả vườn” tại các xã Diên Thọ, xã Suối Tiên (huyện Diên Khánh), “Đào tạo nghề trồng nấm” tại thành phố Nha Trang, huyện Vạn Ninh, cùng các mô hình doanh nghiệp tổ chức đào tạo lao động nông thôn, tuyển dụng lao động vào làm việc… đã phát huy hiệu quả tích cực. Vì vậy, giai đoạn 2016-2018, Khánh Hòa đã đào tạo được 8.557 lao động nông thôn; tỷ lệ có việc làm sau đào tạo đạt trên 93,4%.

Việc thực hiện Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn góp phần giúp người lao động trong tỉnh có việc làm, thu nhập ổn định, nâng cao đời sống, từng bước thoát nghèo bền vững, đảm bảo an sinh xã hội. Đến cuối 2018, tỉnh đã có 80/94 xã đạt tiêu chí “Tỷ lệ lao động có việc làm qua đào tạo” theo Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2018.

Nhiều địa phương đã huy động được sự tham gia của cả hệ thống chính trị, các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ, các nguồn lực xã hội cho công tác đào tạo nghề; hỗ trợ, tạo điều kiện cho người sau học nghề tổ chức sản xuất, kinh doanh. Kết quả công tác đào tạo nghề đã góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng nhân lực nông nghiệp, nông thôn, tạo việc làm, tăng thu nhập, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới…

Hướng đến hoàn thành mục tiêu vào cuối năm 2020

Đào tạo nghề may (nghề phi nông nghiệp) cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ảnh: Anh Tuấn/TTXVN