Chống tin giả, trách nhiệm bắt đầu từ mỗi nhà báo

Trong thời đại công nghệ số, khác với báo chí chính thống, ở môi trường mạng xã hội (MXH), ai cũng có thể đưa thông tin. Điều này vô tình hoặc có chủ đích khiến những thông tin không chính xác, thiếu kiểm chứng lan truyền, phát tán trên MXH có thể gây hoang mang dư luận. Điều này đặt ra thách thức cho những người làm báo. Việc trang bị kiến thức, kỹ năng, đặc biệt là giữ vững đạo đức và trách nhiệm xã hội với nghề báo là đòi hỏi bắt buộc với mỗi nhà báo, phóng viên hiện nay.

Thách thức từ mạng xã hội

Cách đây chừng 10 năm, báo chí tự hào là "thư ký của thời đại", cung cấp thông tin toàn diện trên mọi mặt đời sống xã hội đến với bạn đọc. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ về công nghệ thông tin, các nền tảng MXH đã thu hút số lượng người dùng rất lớn. Môi trường MXH như một thế giới thu nhỏ mà mỗi người sử dụng có thể tương tác trực tiếp. Chính sự tiện ích của MXH vô tình đưa rất nhiều thông tin thiếu kiểm chứng, thậm chí là tin giả với tốc độ lan truyền chóng mặt.

Xu hướng tiếp cận thông tin hiện nay cũng dịch chuyển từ báo chí qua MXH, đặt ra những thách thức đối với người làm báo - đó là sự cạnh tranh về thông tin. Điều này đòi hỏi các cơ quan báo chí và chính mỗi nhà báo, phóng viên có vai trò quan trọng trong cung cấp thông tin chính thống, kịp thời và định hướng dư luận.

Vì vậy, chuyển đổi số trong các cơ quan báo chí trở thành một xu hướng tất yếu để xây dựng các mô hình truyền thông hội tụ, đa nền tảng, đa dịch vụ, đa phương tiện, đáp ứng nhu cầu thông tin hiện nay. MXH là "ma trận" thông tin nhưng cũng là cơ hội để mỗi nhà báo, phóng viên khai thác nguồn tin, trả lời cho những vấn đề mà cộng đồng mạng đang quan tâm để định hướng dư luận, khẳng định vai trò của báo chí trong thời đại công nghệ số.

Đồng thời, mỗi cơ quan báo chí đều có thể tận dụng MXH để lan tỏa những thông tin chính thống, đấu tranh phản bác luồng thông tin giả, mang đến cho bạn đọc dòng thông tin chủ lưu đáng tin cậy nhất trong xã hội.

Vững vàng trước "ma trận" thông tin

Trước sự phát triển mạnh mẽ, đa dạng của các nền tảng công nghệ mới mà cốt lõi là công nghệ số, nhất là thời đại trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, đặc biệt là sự bùng nổ thông tin trên các nền tảng MXH tạo nhiều cơ hội cho báo chí, đặc biệt là cập nhật thông tin thời sự, cung cấp nguồn tin để báo chí khai thác.

Tuy nhiên, chính sự bùng nổ thông tin hiện nay cũng đặt ra nhiều thách thức cho báo chí. Muốn tồn tại, phát triển, các tòa soạn, nòng cốt là các nhà báo, phóng viên phải thay đổi từ tư duy đến phương thức tiếp cận để thích nghi trong thời đại mới.

Theo phóng viên Lê Đức (Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Long An), MXH đã cung cấp rất nhiều thông tin kịp thời cho báo chí. Những vụ án, vụ việc nếu trước đây trông chờ vào nguồn tin của mỗi phóng viên, nhà báo phát hiện, thậm chí rất nhiều thông tin sót, lọt thì nay hầu như MXH cập nhật hết.

Tuy nhiên, khác với báo chí chính thống, ở môi trường MXH, ai cũng có thể đưa thông tin, điều này vô tình hoặc có chủ đích khiến những thông tin không chính xác, thiếu kiểm chứng, thậm chí là tin giả được lan truyền, phát tán trên MXH, gây hoang mang trong dư luận. “Vì vậy, bên cạnh khai thác thông tin từ MXH, những người làm báo phải trang bị kiến thức, kỹ năng phòng, tránh tin giả.

Quá trình khai thác thông tin trên MXH, điều quan trọng nhất là phải kiểm chứng thông tin từ các cơ quan chức năng. Đây cũng là điểm khác biệt lớn nhất giữa thông tin từ các cơ quan báo chí và các thông tin trên MXH để đưa những thông tin chính thống đến với bạn đọc” - phóng viên Lê Đức khẳng định.

Với một người thường xuyên sử dụng MXH, xem MXH là môi trường khai thác nguồn tin, phóng viên Huỳnh Du (Báo Pháp Luật TP.HCM) cũng cho rằng sự phát triển của công nghệ số không chỉ thay đổi phương thức hoạt động của ngành Báo chí mà còn định hình lại vai trò của các nhà báo, phóng viên. Nếu phóng viên, nhà báo chỉ ngồi lướt MXH để kiếm đề tài, tìm những nội dung sẽ dần khiến “ngòi bút” chai lì, thiếu sức sáng tạo trong tác phẩm báo chí, thậm chí dễ vướng vào "ma trận" những tin giả.

Đặc biệt gần đây, trí tuệ nhân tạo đã và đang hỗ trợ rất nhiều cho các hoạt động báo chí. Tuy nhiên, nếu lạm dụng AI vào tác phẩm báo chí sẽ khiến các nhà báo, phóng viên mất đi văn phong cá nhân khi thể hiện tác phẩm báo chí. “Công nghệ rất quan trọng nhưng để ứng dụng công nghệ vào tác phẩm báo chí bắt buộc mỗi nhà báo, phóng viên phải trang bị kỹ năng, làm chủ công nghệ thông tin để bắt nhịp với xu hướng làm báo đa phương tiện. Điều quan trọng nhất là mỗi nhà báo phải giữ vững đạo đức và trách nhiệm xã hội với nghề nghiệp để tạo nên những tác phẩm báo chí chất lượng, đáp ứng nhu cầu của độc giả trong thời đại số” - phóng viên Huỳnh Du cho biết./.